Önsöz

Psikanalizle sanatın özellikle edebiyat ve sinema sanatının alışverişi iyi bilinmektedir. İnsana ait her alanla ilgili olan psikanaliz, yaratıcılığın söz konusu olduğu sanatla ilişkisini her zaman çok özel ve ayrıcalıklı tutmuş, ve uygulamada sanattan çok faydalanmıştır.

Freud “Mikelanj'ın Musası” yazısında sanatın kendisi üzerinde güçlü etkisi olduğunu söylemiş ve bu etkinin nedenini anlamaya çalışmıştır. Yapıtın bizler üzerindeki etkisini anlamaya çok önem vermiş ve bu etkinin ancak psikanaliz yoluyla yorumlanabileceğini, bunun için anlam ve içeriğin bilinmesi gerektiğini söylemiştir. Bu yorumu başarıncaya dek neden bu kadar güçlü bir şekilde etkilendiğini bilemeyeceğini söylemiştir.  Sanat yapıtı karşısında neden etkilendiğini anlamakla bu kadar ilgilenirken, müzikte düşünsel yolla bu yorumlamayı yapamamak onu rahatsız etmiş ve Freud'u müziğin uzağında tutmuştur. 

1901-1906 yılları arasında Freud bir grup hekim ve sanat, edebiyat, eğitim ve  politikada öne çıkmış  kişilerle haftalık toplantılar yapmış, ve bu grup daha sonra “Çarşamba topluluğu” olarak isimlendirilmiştir. Buradaki kişilerden birisi, müzikolog ve psikanalist Max Graftır.  “Büyük müzisyenlerin ruhsallığı ve beste yapma sürecini psikanaliz youluyla inceleme” görevini üstlenmiş ve Richard Wagner hakkındaki yazısı, ilk uygulamalı psikanalitik yayın olmuştur. Fakat ilgi buradan daha ileriye gidip gelişememiş, müzikal sanatlar psikanalist kuramcı ve klinisyenlerin ancak marjinal bir kısmının ilgisini çekmiştir. 

Psikanalizin Freud döneminden bugüne dek uğradığı değişimlerle daha erken ruhsal süreçler  ve derin duygusal deneyimlere verilen ağırlık artmış ve söz öncesi ilk ilişki aracı olan ses ve müziğin önemi anlaşılmaya başlanmıştır. Bilinç dışının bir ifade biçimi olarak ele alındığında müzik gizemli bir özellik taşır, çünkü sesin ortaya çıkışı ve kayboluşunun bir bütünlüğü olarak diğer bütün sanat alanlarından ayrılır. Müzikle ilgili psikanalitik çalışmalarda, yaratıcılık, müzisyenin ruhsallığı ve müziğin uyandırdığı estetik haz araştırılmıştır. Ayrıca, müziğin psikanalitik uygulamada da önemli bir yeri olduğu keşfedilmiştir. Hastanın “sözlerinin ardındaki” müziğin duyulmasının önemli olduğu belirtilmektedir. Analitik format içinde, psikanalistin içsel müzikal bir deneyimle, aktarım ve  karşıaktarımsal deneyimleri daha derinden anlayabileceği ve analizanı “tınlayarak” “ayna olabileceği” vurgulanmaktadır.

İstanbul Psikanaliz Derneği, Psikanaliz ve Müzik arasında  bağ kurmak amacıyla 2009 yılında, Dede Efendi Sanat Evi'nde  müzisyenlerle ortak etkinlik düzenlemiştir. Bu başlangıçtan sonra, yılda bir düzenlenen etkinlerle psikanalist ve müzisyenler, müziğin psikanalitik uygulamadaki yeri, müzikle psikanaliz arasındaki ilişki ve müzikal yaratıcılıkla ilgili konuşmaya, tartışmaya devam etmiş, bugüne dek bu kapsamda 4 etkinlik gerçekleştirilmiştir. Müzikle ilgili psikanalitik yayınlar çoğunlukla Klasik Batı Müziği üzerinedir. Biz, 4 yıldır süren bu etkinliklerimizde, ayrıca, zengin Sanat Müziği ve Halk Müziği kaynaklarımız üzerinden müzik ve psikanaliz ilişkisine bakmaya çalıştık.

Bu sayıda, 4 etkinlikte sunulmuş olan bir kısım yazıları derledik, sizlerle paylaşmak istedik. Keyifli okumalar dileklerimizle.

Z. Özlem Tuncay,  Göver Kazancıoğlu,  Alper Şahin

 

içindekiler   

• sunuş - Talat Parman
• önsöz - Zeynep Özlem Tuncay, Göver Kazancıoğlu, Alper Şahin
• müzikal üstün yeteneğin psikodinamiklari - Sarah Nettelton / Çeviren: Alper Şahin-Raşit Tükel
• sonradan tamamlanan yas ve Rahmi Bey - Alper Şahin
• müzikal haz - Zeynep Özlem Tunçay
• ezgilerle yitik zamanın peşinde - Zehra Karaburçak Ünsal
• bireyin psikolojik ve sosyokültürel gelişiminde geleneksel müziğin yeri - Erol Parlak
• ritim beden akış, beden perküsyonuna bir bakış - Tugay Başar
• zamansız şarkılar - Pınar Padar
• tınla beni - Tolga Tüzün
• müzikte ve psikanalizde sessizlik - Talat Parman

dosya ötesi

• bir ergen ne ister? - Nergis Güleç
• melankolik hareketler - Catherine Chabert / Çeviren: Levent Mete
• Todd Mc Gowen ile söyleşi, sinemada bakışın gerçeği - Zeynep Özen Barkot
• Türk anne: bir aidiyet sorunsalı - Fiona Faraci

ingilizce özetler

etkinlik duyuruları